Verklarende woordenlijst
Het YEM glossarium is ontstaan uit het idee om het beheer van uw energiecontracten nog eenvoudiger te maken. Hoe doen we dit? Door een overzicht te geven van de specifieke taal en technische aspecten die u moet kennen om u zo goed mogelijk te oriënteren op de energiemarkt.
a
- AHEAD De term ahead, in combinatie met een termijn- of futuresproduct, geeft het “volgende” product aan dat op de datum van vandaag volledig voor verhandeling beschikbaar is en waarvoor de leveringsperiode nog niet is ingegaan. Zie alle
b
- Bearish beweging Marktprijzen maken een bearish beweging als ze omlaag gaan, d.w.z. dalen. Een bearish of dalende beweging kan van korte duur zijn of, omgekeerd, van lange duur (trend).. Zie alle
- Bid/Ask Wat is Bid/Ask? Op de energiemarkt, maar meer in het algemeen op de financiële markten, is de "biedprijs” (Bid) de prijs die een tegenpartij bereid is te betalen voor de aankoop van een product. Daartegenover staat de de laatprijs, Ask of Offer, de prijs waarvoor de aanbieder bereid is het(...) Zie alle
- Broker Een broker is een persoon of een onderneming die een provisie ontvangt om de koop- of verkooporders van een belegger uit te voeren. Het doel van de broker is transacties te vergemakkelijken, een tegenpartij te vinden die bereid is tot handel met een verkoper/koper die een behoefte te kennen(...) Zie alle
- Bull/Bear BULL=STIER: Deze term wordt gebruikt omdat een stier aanvalt in een opwaartse beweging. BULLISH: Deze term duidt op een opwaartse marktbeweging, d.w.z. de tendens van handelaren is om te kopen en hoe meer handelaren proberen te kopen, hoe meer de aankoopprijs stijgt. BEAR=BEER: Deze term(...) Zie alle
- Bullish beweging Bij marktprijzen spreken we over een bullish beweging wanneer de prijzen opwaarts bewegen, d.w.z. stijgen. Een bullish of stijgende beweging kan van korte duur zijn of, omgekeerd, van lange duur (trend). Zie alle
c
- Capaciteitsmarkt De capaciteitsmarkt is een mechanisme waarmee de exploitant van het elektriciteitsnet flexibiliteitsmiddelen inkoopt om de veiligheid van het systeem en de beschikbaarheid van energie op elk moment en in alle gebieden op kritieke momenten te garanderen. In deze marktregeling worden(...) Zie alle
- Closing Il closing (price) is de slotkoers van een product op een handelsmarkt, zoals gas, elektriciteit of steenkool. Het is meer bepaald de laatste koers waartegen het product in de loop van de dag werd verhandeld. Zie alle
d
- Dalende trendDe dalende trend wijst op een periode waarin de prijzen een sterke en aanhoudende neerwaartse tendens vertonen en waarin de vaststelling van een minimumniveau (waarna de prijzen niet meer zullen zakken) wordt tegengesproken door de voortzetting van de beweging. In deze fasen gaan de prijzen(...) Zie alle
- Day Ahead De term day ahead verwijst in het algemeen naar de markt van de dag voordien. In prijsbepalingsformules verwijst de term Day Ahead naar de prijs die de dag voordien voor het dagproduct op de markt werd gevormd. De TTF Day Ahead-index is bijvoorbeeld het gemiddelde van de dagkoersen van de TTF(...) Zie alle
- De basiselementen van de prijzen op de energiemarkt Wat zijn de basiselementen van de prijzen op de energiemarkt? Wanneer we de prijsdynamiek van de groothandelsmarkten voor elektriciteit en aardgas analyseren om inzicht te krijgen in hoe deze kunnen evolueren, wordt naar de basiselementen verwezen wanneer we de elementen onderzoeken die vraag(...) Zie alle
- Delivery De term delivery (levering) wordt in de energiesector gebruikt om twee verwante, maar enigszins verschillende concepten te definiëren. 1- De fysieke levering van gas of elektriciteit. Voor een leveringscontract of een forward product, zeggen we dat de levering is “begonnen” of dat het “in(...) Zie alle
e
- Energietransitie De energietransitie is de complexe evolutie van de elektriciteitsproductie, van technologieën op basis van fossiele brandstoffen naar groene technologieën met minder impact op het milieu (hernieuwbare energiebronnen). De energietransitie omvat ook een nieuwe visie op energiegebruik, meer(...) Zie alle
- EUA (Emission Unit Allowances) Dit is een certificaat dat een aandeel in de CO2-uitstoot vertegenwoordigt (1 EUA = 1 ton CO2-equivalent). EUA's werden ingevoerd door het Emission Trading Scheme om ervoor te zorgen dat de aan verplichtingen gebonden partijen moeten betalen voor het recht om CO2 in de atmosfeer uit te(...) Zie alle
- Europese mechanismen voor beperking van het aanbod (marktstabiliteitseserve (MSR) De marktstabiliteitsreserve (MSR) is een door de Europese Unie vanaf 2019 ingevoerd mechanisme dat tot doel heeft het aantal uitstaande emissierechten (EUA's) te verminderen om zo het aanbod te verminderen en de prijzen kunstmatig te ondersteunen. De MSR werd ingevoerd als reactie op delage(...) Zie alle
f
- Fixing Wanneer u een B2B-contract voor gas- of elektriciteitslevering met variabele prijs hebt, kan de onderneming die het contract heeft gesloten aan de leverancier vragen om de prijs vast te leggen. Het gaat erom de prijs van een deel van de volumes of van het volledige verbruiksprofiel dat in een(...) Zie alle
- Fracking Dit is een techniek die vooral in de Verenigde Staten wordt gebruikt voor de winning van aardolie en gas, waarbij het gesteente in een put wordt gebroken met behulp van vloeistoffen (zoals water) onder hoge druk. Zodra de put is geboord, wordt water vermengd met andere componenten onder zeer(...) Zie alle
g
- Garantie van oorsprong Dit is een label dat de oorsprong van één MWh elektriciteit uit hernieuwbare bronnen certificeert. Om elektronisch gecertificeerd te worden, moeten de installaties door de plaatselijke nationale autoriteiten als GO-installatie (installatie met garantie van oorsprong) worden aangemerkt. Elke(...) Zie alle
- Grid parity Grid parity, of netpariteit, doet zich voor wanneer de kosten van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen gelijk zijn aan de kosten van elektriciteit uit conventionele bronnen (fossiel of nucleair). Netpariteit is van essentieel belang om een economische stimulans te hebben om te investeren in(...) Zie alle
- Grondstof Een grondstof is een materiaal of een goed dat de basis vormt van een productie-, verwerkings- of fabricageproces en er een essentieel onderdeel van uitmaakt. Grondstoffen zijn meestal materialen die in de natuur in ruwe staat voorkomen en die worden gewonnen/geplukt/verzameld voor gebruik in(...) Zie alle
- Groothandelsmarkt of wholesale In de waardeketen bevindt de groothandelsmarkt of wholesale zich stroomopwaarts van de kleinhandelsmarkt (of verkoopmarkt aan eindafnemers) en is een markt waar alleen gekwalificeerde of professionele marktdeelnemers actief zijn. Transacties op de groothandelsmarkt worden gekenmerkt door(...) Zie alle
h
- Hedging Wat het aanbod betreft, kan een afnemer zijn toekomstige verbruik afdekken door op de markt een financieel product tegen een vaste prijs te kopen dat de volumes afdekt die tegen een variabele prijs worden afgenomen, en zo te vermijden dat een stijging van de marktprijzen tot hogere kosten(...) Zie alle
- Hub Hub is een Engels woord dat staat voor een centraal element, een middelpunt, een knooppunt. Op de gasmarkt verwijst de term naar de “markt”, d.w.z. de plaats (centrum of hub) waar de gastransacties plaatsvinden. Een aardgashub kan een fysieke locatie zijn, en is met name meestal het(...) Zie alle
k
- KredietrisicoKredietrisico is het risico dat een van de twee partijen het verschuldigde bedrag niet betaalt. In een leveringscontract is het dus een risico waaraan de leverancier is onderworpen, en dit is de reden waarom de leverancier vaak een bank- of verzekeringsgarantie eist om het risico van(...) Zie alle
l
- Lineaire verminderingsfactor De lineaire verminderingsfactor, of LRF, is een percentage dat aangeeft hoeveel emissierechten elk jaar uit de markt moeten worden genomen om de Europese emissiereductiedoelstellingen te halen. Deze vermindering vertaalt zich in een de facto daling van het aantal emissierechten dat jaarlijks(...) Zie alle
- Liquiditeit De term liquiditeit wordt gebruikt om het aantal spelers aan te duiden dat op een bepaalde markt actief is of een bepaald product verhandelt. Hoe groter de liquiditeit, hoe gemakkelijker het is om een product/goed (gas, elektriciteit, steenkool, enz.) te kopen of te verkopen zonder de prijs(...) Zie alle
- Long Een financiële of fysieke “long” positie komt overeen met een kooppositie (de handelaar heeft gekocht en is “long”, d.w.z. hij heeft het product gekocht en kan het, als hij het bezit, verkopen). Ten opzichte van een B2B-klant zal een leverancier een “long” positie hebben als, zodra het(...) Zie alle
m
- Marktorder Op de energiemarkt is een marktorder een instructie van een handelaar aan een broker of het plaatsen van een order op een marktplatform om onmiddellijk een aan- of verkoop tegen de best mogelijke prijs uit te voeren. Als we dit concept toepassen op een gas- of elektriciteitslevering, kunnen(...) Zie alle
- MGP (Mercato del Giorno Prima) De Mercato del Giorno Prima is de Italiaanse day-aheadmarkt, de elektriciteitsmarkt waarop de handel (aan- en verkoop) voor de volgende dag plaatsvindt via een veilingmechanisme. De prijs die op deze markt tot stand komt is de PUN, of de Italiaanse nationale eenheidsprijs, en dit is de(...) Zie alle
- Month Ahead We spreken van month ahead in verwijzing naar het eerste maandproduct (van de eerste tot en met de laatste dag van de maand) dat op de datum van vandaag beschikbaar en verhandelbaar is. Bijv. in oktober 2020 is de month ahead de productmaand november 2020 (van 00:00 op 01/11/2020 tot 24:00 op(...) Zie alle
o
- Offerteaanvraag Wanneer een industriële afnemer een contract moet afsluiten (nieuw of verlenging) voor de levering van elektriciteit of aardgas, moet hij contact opnemen met een of meer leveranciers om een offerte aan te vragen. Dit betekent dat de klant de essentiële gegevens over zijn verbruik en andere(...) Zie alle
- Onbalans Dit is het gebrek aan evenwicht tussen het verwachte consumptie- (of productie-) profiel en het profiel dat daadwerkelijk wordt geconsumeerd (of geproduceerd). Wanneer men van plan is een bepaalde hoeveelheid elektriciteit of aardgas te verbruiken (of te produceren), moet deze hoeveelheid op(...) Zie alle
- Opslag Aardgasopslag is een opslag in natuurlijke geologische structuren, zoals uitgeputte gasproductieplaatsen of ondergrondse holtes van diverse types, of, minder frequent, in speciaal gebouwde metalen tanks. In deze natuurlijke of kunstmatige reservoirs wordt aardgas uit het transportnet(...) Zie alle
p
- Positie Voor een trader is een positie het gevolg van een aankoop (long positie), of van een verkoop (short positie) op de markten. Het is een financiële term voor een order die momenteel winst of verlies zal opleveren (open positie). Het begrip positie is ook terug te vinden op de retailmarkt:(...) Zie alle
- PPA (Power Purchase Agreement)Een PPA is een overeenkomst voor stroomafname tussen de eigenaar van een productiefaciliteit (gewoonlijk uit niet-programmeerbare hernieuwbare bronnen) en een koper (gewoonlijk een groothandelaar). De duur van een PPA varieert nogal (van 2-3 jaar tot 10-15 jaar) en stelt de producent in staat(...) Zie alle
- PrijsrisicoPrijsrisico is het thema waarvoor zowel leveranciers als afnemers het gevoeligst zijn. Het is het risico dat voor de levering van energie een te hoge of hogere prijs wordt betaald dan verwacht. Als klant lijkt dit een rechtlijnig concept, maar voor de leverancier is dit misschien veel minder(...) Zie alle
- ProducentEen producent is een entiteit die elektriciteit produceert. Producenten kunnen natuurlijke personen zijn (voor sommige soorten installaties voor hernieuwbare energie) of, meer frequent, rechtspersonen. Zie alle
- PSV Het PSV (Punto di Scambio Virtuale) is de Italiaanse groothandelsmarkt voor aardgas. We noemen dit een virtueel handelspunt omdat het bij het PSV verhandelde gas wordt geleverd/verstuurd (fysiek of financieel) naar het door Snam geëxploiteerde hogedruktransportsysteem, zonder een meer(...) Zie alle
- PUN De PUN (Prezzo Unico Nazionale - nationale eenheidsprijs) is de referentieprijs voor elektriciteit op de Italiaanse markt en wordt uitgedrukt in €/MWh. De PUN-uurprijs is een gewogen gemiddelde van de uurprijzen van de verschillende Italiaanse marktzones (zonetarieven) in verhouding tot de(...) Zie alle
q
- Quarter Ahead Eerste kwartaalproduct beschikbaar op de handelsdatum. Gewoonlijk worden de verhandelbare kwartalen Q1 (januari-maart), Q2 (april-juni), Q3 (juli-september) en Q4 (oktober-december) genoemd. In januari bijvoorbeeld is het Quarter Ahead het eerste (d.w.z. het meest nabije) kwartaal dat kan(...) Zie alle
r
- Regeling voor de handel in emissierechten (Emission Trading Scheme) Het ETS is het Europese systeem voor de handel in emissierechten (met name CO2) dat in 2005 in Europa werd ingevoerd als belangrijkste instrument om de CO2-uitstoot te verminderen en de doelstellingen van het Kyotoprotocol en vervolgens de akkoorden van Parijs te verwezenlijken. Deze(...) Zie alle
- Retailmarkt Dit is de markt waarop leveranciers (verkopers) contracten sluiten voor de verkoop van elektriciteit of aardgas, zowel met zakelijke afnemers, zoals industriële sectoren of bedrijven, als met particuliere afnemers, d.w.z. huishoudens. Dit is het laatste segment van de waardeketen voordat de(...) Zie alle
s
- Short Een financiële of fysieke “short” positie komt overeen met een verkooppositie (de handelaar heeft verkocht en is “short”, d.w.z. hij heeft het product verkocht en moet het, omdat hij het niet bezit, opnieuw kopen). Ten opzichte van een B2B-klant zal een leverancier een “short” positie hebben(...) Zie alle
- Spot en Futures/Forward markten Zowel op de gas- als op de elektriciteitsmarkt komen de "spot"prijzen op een bepaalde dag overeen met de prijs van producten die over een korte periode worden geleverd, meestal de volgende dag (day-ahead). De spotprijs is de referentieprijs van geïndexeerde leveringscontracten volgens de PUN(...) Zie alle
- Stijgende trendEr is sprake van een stijgende trend wanneer de prijzen voortdurend stijgen, steeds hogere waarden bereiken en, ondanks de volatiliteit, de tijdelijke dalende fasen altijd zeer zwak zijn in vergelijking met de stijgende fasen. In deze fasen gaan de prijzen van de volledige termijncurve (en(...) Zie alle
t
- Technische rebound Een technische rebound is een beweging van de marktprijzen in de tegenovergestelde richting van de huidige trend. Een technische rebound doet zich voor wanneer de koers een bepaald niveau nadert (de zogeheten floor, een lagere koers die als bodem fungeert bij een neerwaartse trend, of de(...) Zie alle
- TegenpartijrisicoHet tegenpartijrisico is het risico dat een van beide partijen niet in staat is om zijn contractuele verplichtingen na te komen, en het is meer bepaald het risico dat de leverancier niet langer energie of gas kan leveren zoals contractueel is overeengekomen. Zie alle
- Tendering Met tendering duiden we het geheel van activiteiten aan, namelijk het organiseren van een aanbesteding. In de wereld van energie en gas verwijst tendering meer bepaald verband naar de organisatie van een in de tijd afgebakende sessie, waarin een klant bij verschillende leveranciers een(...) Zie alle
- Trend We spreken van een trend of markttendens wanneer marktprijzen een duidelijke, aanhoudende en langdurige opwaartse of neerwaartse beweging volgen. Het vaststellen van het begin en het einde van markttendensen is een van de belangrijkste taken van marktanalyse. Normaal gesproken breidt een(...) Zie alle
- Trendomkeer Wanneer de markt eentrend volgt gedurende een bepaalde tijd en met een duidelijke richting, wordt het moment waarop de beweging stopt en de prijzen in de tegenovergestelde richting beginnen te bewegen een trendomkeer genoemd. Anders dan detechnische rebound, is een trendomkeer een beweging(...) Zie alle
- TTF De term TTF (Title Transfer Facility) verwijst naar het virtuele handelspunt voor aardgas in Nederland. De TTF-markt is de meest liquide markt in Europa en wordt in alle minder liquide Europese gashubs als prijsreferentie gebruikt. De TTF is vaak een referentie voor de indexering van(...) Zie alle
v
- VaR (Value at Risk) Value at Risk (VaR) is een van de bekendste methoden om het prijsrisico te meten dat inherent is aan een portefeuille, ongeacht of het om een consumenten-, productie- of handelsportefeuille gaat. Met de VaR wordt het maximale verlies beoordeeld dat op een portefeuille kan worden geleden in(...) Zie alle
- Variabele, geïndexeerde of fluctuerende prijzen Wanneer spreken we over variabele of fluctuerende prijzen? Een B2B-contract voor de levering van gas en elektriciteit is een contract met variabele prijs indien de prijs van de grondstof (molecule of elektron) niet bij voorbaat vóór het verbruik is vastgesteld, maar in plaats daarvan(...) Zie alle
- Verbruiksprofiel Het verbruiksprofiel is een grafiek of, vaker nog, een numerieke tabel die weergeeft hoeveel de gebruiker elk uur (voor elektriciteit) en elke dag (voor gas) verbruikt, het hele jaar door. Gewoonlijk wordt het verbruiksprofiel per uur op maandbasis samengevoegd om een bruikbare samenvatting(...) Zie alle
- Volatiliteit De volatiliteit van een markt staat voor de omvang van de prijsbewegingen in een bepaalde periode. Hoe groter de volatiliteit, hoe groter de kans op grote en onverwachte koersbewegingen, zowel omhoog als omlaag. Voor een B2B-consument kan het riskanter zijn over de prijs van een gas- en(...) Zie alle
- VolumerisicoHet volumerisico is het risico dat de contractueel voorziene volumes niet overeenstemmen met de daadwerkelijk door de klant verbruikte volumes. Het volumerisico heeft gevolgen voor zowel de leverancier als de afnemer. De leverancier baseert zich bij de aankoop van energie of gas voor de(...) Zie alle
w
- Week Ahead Het eerste weekproduct (met levering van 00.00 uur op maandag tot 24.00 uur op zondag) beschikbaar op de handelsdatum. Zie alle
y
- Year Ahead Dit betreft het eerste product met een looptijd van een jaar dat op de transactiedatum volledig beschikbaar is (d.w.z. van 1 januari 00.00 uur tot 31 december 24.00 uur). Zie alle
z
- Zijwaartse trendDe zijwaartse trend is een periode waarin de prijzen schommelen rond een gemiddelde waarde, of binnen een bandbreedte blijven tussen de maximum- en de minimumprijs die in die periode bereikt zijn. Wanneer een trend zijwaarts is, is het dus niet mogelijk een stijgende of dalende trend op(...) Zie alle